Resumen

El documental Voces plurales. Estrategias de mujeres por la memoria y la justicia en Guatemala, recoge las opiniones de numerosas personas y colectivos feministas e indígenas de distintas zonas del país, que comentan las estrategias utilizadas para la exigencia de justicia por las violaciones de derechos humanos ocurridas durante el conflicto armado guatemalteco. Este trabajo documental ha sido producido y coordinado entre Hegoa– Instituto de Estudios sobre Desarrollo y Cooperación Internacional, de la Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU), y el colectivo de mujeres Casa Colibrí/Rochoch Tz’ünun de Guatemala.

Esta guía tiene el objetivo de facilitar la utilización del documental en espacios de discusión y/o formativos con grupos diversos. Contiene una serie de preguntas que aportan claves orientadoras de la reflexión sobre temas centrales del documental. Como en todo proceso pedagógico, las preguntas deben ser contextualizadas y adaptadas al nivel de conocimiento que el grupo tenga sobre el tema. Por ello, la guía aporta al inicio una breve información de contexto. Las preguntas no sugieren necesariamente su uso en el orden expuesto, ni tampoco el análisis de todas ellas en una sesión; son preguntas que proponen puntos de arranque de la reflexión. Para finalizar, la guía incluye algunas referencias complementarias relacionadas con los contenidos del documental, así como los datos completos del mismo, incluyendo los nombres de las personas y organizaciones participantes.
_____________________________________________________________
Askotariko ahotsak. Emakumeen estrategiak memoria eta justiziaren alde Guatemalan dokumentalak, herrialdeko hainbat lekutako pertsona eta kolektibo feminista eta indigena ugarien iritziak jasotzen ditu. Horiek Guatemalako gatazka armatuan zehar gertatutako giza eskubideen urraketengatik justizia eskatzeko erabili dituzten estrategiak azaltzen dituzte. Lan dokumental hau Euskal Herriko Unibertsitateko Hegoa–Nazioarteko Lankidetza eta Garapenari Buruzko Ikasketa Institutuak eta Guatemalako Casa Colibrí/Rochoch Tz’ünun emakumeen kolektiboak produzitu eta koordinatu dute.

Zergatik Guatemalari buruz? Herrialde horretako emakumeen mugimenduak hainbat estrategia garatu ditu gatazka armatuan zehar gertatutako sexu- eta genero-krimenei buruzko egiaren, justiziaren, erreparazioaren eta ez errepikatzeko bermeen agendan. Dokumentalean entzuten ditugun ahotsek justiziaren ikuskera eta praktika feministaren eztabaiden oinarri teorikoa eta politikoa islatzen dute, indarkeriatik bizirik atera diren emakumeen eta hauek laguntzen dituzten kolektiboen esperientzien bitartez. Zenbait erakundek zigorgabetasunari aurre egiten diote auzitegien eta bide-laguntza juridiko-legalaren bitartez, eta beste batzuek, aldiz, indarrean dagoen justizia patriarkalaren eta kolonialaren paradigmaren ordezko mekanismoak bilatuz. Hori dela eta, interes handiko kasu bat da, Guatemalan ez ezik, mundu osoan justiziaren inguruan gertatzen ari diren eztabaida feministak elikatzen jarraitzeko.

Gida honen helburua da dokumentala eztabaida- eta/edo prestakuntzaeremuetan eta talde desberdinekin erabil dadin sustatzea. Gidak, bada, dokumentalaren gai nagusien gaineko hausnarketa bideratzeko gakoak ematen dituzten hainbat galdera lantzen ditu. Beste edozein prozesu pedagogikotan bezala, galderak testuinguruan jarri behar dira eta taldeak gai honen inguruan duen ezagutza-mailara egokitu. Horretarako, hasieran, gidak testuinguruari buruzko informazio laburra ematen du. Galderak ez dira zertan aurkeztutako ordenan landu, ezta guztiak saio bakar batean landu ere; izan ere, hausnarketarako abiapuntua ematen duten galderak dira. Amaitzeko, gidak dokumentalaren edukiekin lotutako erreferentzia gehigarriak biltzen ditu, baita horri buruzko datu guztiak ere, erakunde eta pertsona parte-hartzaileen izenak barne.